Een groot publiek beleefde vrijdagavond in de Schildkerk een groots concert door Oratoriumvereniging Hosanna. Les sept paroles du Christ en croix van César Franck, ingeleid door Cantique de Jean Racine van Fauré en Verleih uns Frieden van Mendelssohn. Niet direct de gemakkelijkste muziek, maar wat geweldig dat dirigent Jacco Camphens dit gewoon toch doet met zijn koor en dat juist in deze tijd van het jaar.
De bijzondere, gewijde sfeer is er al bij de eerste maten van Cantique de Jean Racine. Ik was meteen verkocht bij deze gevoelige lofzang door koor met Simon Velthuis op cello en de Enschedese stadsorganist Gijs van Schoonhoven op harmonium, die de ondankbare taak had de zieke Dick Sanderman te vervangen. Daarna het gebed om vrede van Maarten Luther in een mooie compositie van Mendelssohn.
Wonderlijk
Als je blanco ondergedompeld wordt in zo’n uitvoering, weet je echt niet wat je overkomt. Drie topsolisten: sopraan Marleen Everink, de krachtige bas-bariton Martijn Sanders en tenor Thomas de Bruijn met zeer wendbare stem. Een lust voor het oor en dan komt daar de inhoud van de gezongen teksten nog bij. Het melancholieke geluid van de cello, de sprankelende muziek van harpiste Judith Jamin en het harmonium veroorzaken een wonderlijk kader waarbinnen van alles gebeurt.
Latijn
Het is al een kunstwerk om de zeven kruiswoorden van Christus op muziek te zetten. En dan ook nog zódanig dat de inhoud niet verbleekt, niet afleidt van de kern, maar juist versterkt. Les sept paroles du Christ en croix van César Franck worden niet in het Frans maar in het Latijn gezongen. Ook dat draagt bij aan de serene sfeer. Solisten en koor waren in deze taal overigens uitstekend te volgen.
Barmhartigheid
De sopraan Marleen Everink opent met de proloog. Vervolgens komt het eerste kruiswoord: “Vader vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.” Het koor maakt de verontwaardiging tastbaar als de zangers vaststellen dat Christus met de misdadigers is gerekend. Maar de grenzeloze barmhartigheid voor en het mededogen van de gekruisigde met de soldaten die het vonnis voltrekken spoelt daarover heen.
Eerbied
Daarna creëren tenor en bas-bariton grote eerbied bij de vraag van de misdadiger aan Christus om hem niet te vergeten, waarna het verlossende antwoord komt van Christus dat deze misdadiger “vandaag nog'” met Hem in het paradijs zal zijn. Bas-bariton Martijn Sanders heeft een krachtig stemgeluid en tenor Thomas de Bruijn een stem van elastiek die hij volledig onder controle heeft bij het rekken en krimpen, wat heerlijke effecten oproept. Bij kruiswoord drie “Vrouw zie uw zoon” komen bas-bariton, koor en tenor én de harp volledig tot hun recht. Een rijkdom aan klanken en indrukken schilderen de bedroefde moeder Maria af die haar zoon ziet lijden en sterven. Hoe krijg je het gecomponeerd? Maar ook: hoe krijg je het uitgevoerd? Woorden schieten tekort bij deze formidabele optelsom van klank en inhoud.
Verlatenheid
De grootste verlatenheid die de gekruisigde uitdrukt met “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten” wordt door het koor trefzeker verbeeld. Ronduit intrigerend is de uitvoering van het vijfde kruiswoord: “Mij dorst!” Bas-bariton Martijn Sanders begint met “Sitio!” en vertelt daarna dat de gekruisigde wijn met gal gemengd te drinken krijgt van de soldaten die hem spottend toevoegen: “Als jij de koning van de Joden bent, red dan jezelf.” Daarna neemt het koor het over met de klaagzang “Mijn volk, wat heb ik u gedaan?” Het einde loopt uit op de twee laatste kruiswoorden: “Het is volbracht.” En “Vader in Uw handen beveel ik mijn geest.” Een heerlijk uitgeleide dat je meeneemt naar hogere sferen en stiekem doet verlangen dat het nog niet afgelopen is. Het verzoek van het koor om niet te applaudisseren en het koor dat in stilte de kerk verlaat is een gouden zet. Het publiek weet waar het aan toe is en kan de gewijde sfeer meenemen naar huis.
Drukwind
Het Franse drukwindharmonium van Debain is een bijzonder instrument. In tegenstelling tot een gewoon zuigwindharmonium, produceert de Debain een krachtig geluid. Om die reden was het dan ook afgedekt met de hoes van de harp. Dirigent Jacco Camphens stelt hoge eisen aan zangers en instumentalisten. De timing luistert heel nauw. op enig moment slaat hij af en moeten organist en koor overnieuw beginnen. De ingreep was weliswaar terecht, maar ik had wel een beetje te doen met de hyper geconcentreerd spelende Gijs van Schoonhoven. Ga er maar aanstaan: een week van tevoren de harmoniumpartij krijgen en dan voor een volle kerk spelen. Bij een rijexamen ben je met één ingreep gezakt, maar Van Schoonhoven is voor mij met glans geslaagd.
Herhaling
Hosanna, solisten en instrumentalisten verzorgden een geweldig concert. Kort van duur maar rijk van inhoud op alle onderdelen. Niet eenvoudig, maar overtuigend en toegankelijk gebracht. Ik wil er nog veel meer van horen. Van mij mag het volgend jaar zó weer worden uitgevoerd door deze oratoriumvereniging waar de stad trots op kan zijn.
Gerrit Dannenberg
De Elias van Mendelssohn is een uitgelezen werk voor een jarige oratoriumvereniging. Het aandeel van het koor kan bijna niet groter zijn en vraagt van zangers en zangeressen alle registers in alle toonaarden open te trekken. Een afgeladen Dionysiuskerk woon de deze waardevolle jubileumuitvoering bij. Voorafgaand aan het concert bracht cultuurwethouder René de Koff (VVD) de felicitaties van het gemeentebestuur over aan het 75-jarige Hosanna.
Al bij de eerste maten valt het imposante werk van Mendelssohn over je heen. Je weet ook ineens weer hoeveel je mist als je zo’n massief werk van een cd moet horen. De Elias is voor live meemaken en ondergaan. Gecompliceerd, kleurrijk, licht en donker. Dreigend slagwerk, smeltende violen en overweldigende klanken van krachtige koperblazers van het Van Wassenaer Consort. Daarin zag ik warempel zelfs Jesse Ligterink excelleren op de trombone. De solisten leverden puntgave bijdragen en voegden zich naadloos in de overdadige klankenrijkdom.
Noodgeschrei
Mendelssohn dwingt met de Elias onverbiddelijk tot luisteren. Bariton Sander Heutinck pakt je als een robuuste Elia in je nekvel met “So wahr der Herr, der Gott Israels lebet”. En dan zit je al in het oudtestamentische verhaal van de profaat die op de berg Karmel het volk Israël tot een keuze verleidt. Jaren van droogte maakten ze door, oogsten mislukten, rivieren droogden uit en dan moet de verlossende regen komen. Het koor brengt het noodgeschrei beeldend. De schrik slaat je om het hart bij beklemmende gedeelten als “Der Fluch ist über uns gekommen. er wird uns verfolgen, bis er uns tötet!” Maar de engel, die mezzosopraan Lien Haegeman gewetensvol tot leven brengt, haalt de druk weer van de ketel.
Oorverdovend
De Elias heeft veel hoogtepunten en diepe dalen, maar je wilt er niet één van missen. Tegenstellingen die aanzetten tot nadenken. De honderden Baälpriesters die het offer tevergeefs willen doen ontbranden door smekend misbaar en zelfverminking. Alles wat het oplevert is een oorverdovende stilte die het koor letterlijk in praktijk brengt. Daarna komt de profeet die in redelijkheid in een normaal gesprek met God vraagt om Zich te bewijzen. “Erhöre mich Herr, dass dies Volk wisse, dass du der Herr Gott bist.” En dan volgt een kwartet met de bijna medische tekst: “Wirf dein Anliegen auf den Herrn, der wird dich versorgen.”
Spannend
Nadat God het offer aansteekt en het vonnis voltrokken is over de priesters van Baäl, moet de regen nog komen. De hemel blijft aanvankelijk strak blauw. een ronduit spannend gedeelte, maar de ontknoping volgt met ruisende hoosbuien en “Dank sei dir Gott, du tränkest das durstige Land!” Dirigent en solisten verlaten de kerkzaal en het talrijke publiek gaat in een lange rij naar de Schildkerk voor een kop koffie.
Izebel
Na de pauze wordt overwinnaar Elia belaagd door koningin Izebel die haar positie en die van haar man Achab in gevaar ziet komen door de terechtstelling van de Baälspriesters. “Er hat die Propheten Baals getötet. Er hat die teure Zeit über uns gebracht. Greift Elias, er ist des Todes schuldig!” De sfeer wordt dreigend, de profeet vlucht naar de woestijn en vervalt in sombere stemming. Hij vraagt Giod om hem maar weg te nemen. “Ich begehre nicht mehr zu leben, denn meine Tage sind vergeblich gewesen.” Maar dán is daar het engelenkoor, gevormd door Hosanna-zangeressen, die de profeet heerlijk troosten met de woorden van Psalm 121 “Hebe deine Augen auf zu den Bergen, von welchen dir Hilfe kommt.” Dat wordt dan in één vloeiende beweging onderstreept door het volle koor met “Siehe, der Hüter Israels schläft noch schlummert nicht. Wenn du mitten in Angst wandelst, so erquickt er dich.”
Stilte
Aparte vermelding verdient de passage waarin God zich aan Elia vertoont in de woestijn. Allerhande natuurverschijnselen als een sterke wind, aardbevingen en vuur scheuren de rotsen in stukken. Maar in al dit natuurgeweld, dat de musici zeer beeldend brengen, is God niet aanwezig. Maar God nadert juist in een zacht suizende stilte. het koor brengt dat zo verheffend dat het je nagenoeg in hogere sferen brengt.
Rust
Dirigent Jacco Camphens blijft van begin tot eind toonbeeld van rust onder al het muzikaal geweld. Maar koor en orkest doen precies wat hij wil. Een geweldige uitvoering die over je heen davert. Het programmaboekje laat je op zeker ogenblik zien dat het einde nadert, terwijl je dat eigenlijk nog niet wilt. Dat zegt genoeg van deze uitvoering. Een muzikaal monument als waardig verjaardagscadeau waar we tot april op kunnen teren. Langer hoeft niet, want 12 april voert Hosanna Les Sept Paroles du Christ uit van César Franck in de Schildkerk. 21 november volgend jaat staat Ein Deutsches Requiem van Brahms in de Dionysiuskerk op het programma. Heerlijke vooruitzichten.
Gerrit Dannenberg
Copyright © 2025 Hosanna chr. oratoriumvereniging. Alle rechten voorbehouden
